MİRAS HUKUKUNUN SATIR ARALARI...

MİRAS HUKUKUNUN SATIR ARALARI…

İslam ve din deyince hemen bir çırpıda akla; Allah’la birebir kulu arasındaki hükümler gelir.Namaz, oruç  gibi içki gibi. Oysa İslam’ın/teslimiyetin zor tarafı: Muamelattır.  Düşünsene nefsine hoş gelen şeyleri başkaları ile paylaşacaksın. Malından zekat sadaka vereceksin. Mirasta, malı paylaşacaksın. “Ölüm hak miras helal” deyip tereke olan şeyi kemali afiyetle yiyeceksin zira C. Hakk helal kılmış.

Bu konu dünle bağıntılı olduğu için isterseniz önce miras ayetlerini okuyalım. Sonra konuşalım.

7. Ana, baba ve akrabaların (miras olarak) bıraktıklarından erkeklere bir pay vardır. Ana, baba ve akrabaların bıraktıklarından kadınlara da bir pay vardır. Allah, bırakılanın azından da çoğundan da bunları farz kılınmış birer hisse olarak belirlemiştir.

8. Miras taksiminde (kendilerine pay düşmeyen) akrabalar, yetimler ve fakirler hazır bulunurlarsa, onlara da maldan bir şeyler verin ve onlara (gönüllerini alacak) güzel sözler söyleyin.

9. Kendileri, geriye zayıf çocuklar bıraktıkları takdirde, onlar  hakkında endişeye kapılanlar, (yetimler hakkında da) ürperip korksunlar. Allah’a karşı gelmekten sakınsınlar ve doğru söz söylesinler.

10. Yetimlerin mallarını haksız yere yiyenler, ancak ve ancak karınlarını doldurasıya ateş yemiş olurlar ve zaten onlar çılgın bir ateşe (cehenneme) gireceklerdir.

11. Allah, size, çocuklarınız(ın alacağı miras) hakkında, erkeğe iki dişinin payı kadarını emreder. (Çocuklar sadece) ikiden fazla kız iseler, (ölenin geriye) bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Eğer kız bir ise (mirasın) yarısı onundur. Ölenin çocuğu varsa, geriye bıraktığı maldan, ana babasından her birinin altıda bir hissesi vardır. Eğer çocuğu yok da (yalnız) ana babası ona varis oluyorsa, anasına üçte bir düşer. Eğer kardeşleri varsa, anasının hissesi altıda birdir. (Bu paylaştırma, ölenin) yapacağı vasiyetten ya da borcundan sonradır. Babalarınız ve oğullarınızdan, hangisinin size daha faydalı olduğunu bilemezsiniz. Bunlar, Allah tarafından farz kılınmıştır. Şüphesiz Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.

12. Eğer çocukları yoksa, karılarınızın geriye bıraktıklarının yarısı sizindir. Eğer çocukları varsa, bıraktıklarının dörtte biri sizindir. (Bu paylaştırma, ölen karılarınızın) yaptıkları vasiyetlerin yerine getirilmesi, yahut borçlarının ödenmesinden sonradır. Eğer sizin çocuğunuz yoksa, bıraktığınızın dörtte biri onlarındır. Eğer çocuğunuz varsa, bıraktığınızın sekizde biri onlarındır. (Yine bu paylaştırma) yaptığınız vasiyetin yerine getirilmesinden, yahut borçlarınızın ödenmesinden sonradır. Eğer kendisine varis olunan bir erkek veya bir kadının evladı ve babası olmaz ve bir erkek veya bir kız kardeşi bulunursa, onlardan her birine altıda bir düşer.

13. İşte bu (hükümler) Allah’ın koyduğu sınırlarıdır. Kim Allah’a ve Peygamberine itaat ederse, Allah onu, içinden ırmaklar akan, içinde ebedî kalacakları cennetlere sokar. İşte bu büyük başarıdır.

14. Kim de Allah’a ve Peygamberine isyan eder ve O’nun koyduğu sınırları aşarsa, Allah onu ebedî kalacağı cehennem ateşine sokar. Onun için alçaltıcı bir azap vardır…

Bir de 176. Ayet var ki çocuksuz kişinin mirasını tanımlar… Gerek duyan  bu ayete bakabilir.

Sorun olacak gibi görülen konular bu ayetlerde.

Şimdi; apartmanlarda toplu yaşantıyı düzenleyen bir “kat mülkiyeti kanunu” var. Bu kanunun özü şuna dayanır:  Akçeli ve iradeli işlerde,  kat malikleri ittifakla neye karar vermişlerse kanun yanında makbuldür…  Hatta hata yapmış zimmete para geçirmiş yöneticiyi bile kat malikleri ittifakla ibra ederlerse adli yönden bir şey gerekmiyor sanırım. Burada bir rıza merkezli kabulden dem vurur yasa. Şayet arada ittifak yok da -ki herkesin hakkıdır- az bir sayı ile bile olsa ihtilaf varsa o zaman yasa diyor ki; benim koyduğum ölçülerle işinizi çözün. Daha da çözemezseniz bana gelin, diyor.Mahkemede etraflıca anlayalım dinleyelim, diyor.

İslam’ın miras hukukuna getirdiği oranlar da aynı prensibe dayanır: Rıza göstermek, razı olmak.  C. Hakk, malların/terekenin paylaşımında  aranızda anlaşın, anlaşamıyorsanız benim koyduğum hadlere uyun diyor.

Peki İslam mala neden bu kadar önem veriyor?: Semavi dinlerin özelliği, koruduğu beş şeyden biri mal… Zira her türlü mali ibadet; zekat, sadaka, maişet, hac, cihat onunla icra ediliyor da ondan. İkincisi de : Mülkiyeti özde kabul etmesi. Malın maliki olacaksın ve hür olacaksın ki ibadet ve kabahatleri yapıp yapmamakta seni sorumlu tutayım diyor.

Bugün itiraz edilen nokta erkeğe iki kıza bir hisse verilmesi.

C. Hakk bunu da 9. Ayette kapısını aralamış. Ölenin yetim kalan, aciz çocuğu –yani küçük oğlu/kızı- varsa diğer erkek kesimi onun hakkını da içine siner haline getirsin… Mesela üç beş çocuktan bazıları okul çağındadır hatta daha küçüktür. Diğerleri daha yaşlıca varlıklı da olabilirler…Ayette illa bu ölçülerle sabitledim demiyor. Zaten fariza kelimesi ile geçmektedir; Fariza:  Kuvvetlice öneridir. 

Hatta 8. Ayette kendisine hisse pay düşmeyen 2.3. derece akrabalara bile bir şeyler verilmesini emrediyor.  Maalesef biz bu 8. Ve 9. Ayeti görmezden gelip işimize geldiği gibi miras ayetlerinde diretiyoruz.

-Mirim o zaman mesele herkesi rıza noktasında buluşturmak… Oysa bir lafımız var söbü kelimesi… Bazıları için “dünya söbü olsa karnına sokardı” bu mantıkta olan insanlarla miras paylaşmak kolay olmasa gerektir.

-Haklısın… Bırak miras paylaşmayı, oturup yemek yiyemezsin Allah öyle insanlarla bir şeyi paylaşmak nasip etmesin…

-Mirim yalnız ben şunu gördüm: Mirasta aldatmaya çalışan direten insanlara o mal fayda getirmiyor; ben onu bilirim gerisi boş...

-Kahya Efendi Cemil Meriç ne güzel ifade etmiş: “Mallar/eşyalar kullanılmak, insanlar sevilip saygı duyulmak için vardır. Şayet sen malı sever insanı kullanırsan o toplumda refah huzur saadet arama…

-Mirim semavi dinler başka neleri koruyor?

-İslam beş şeyi korur. Mal-Akıl-Nefis-Nesil-Din. Bu beş şeyi tehlikeye sokacak hiçbir şeyi kabul etmez.